اذا زلزلت الارض زلزالها
موضوع زلزله یکی از مباحث جنجالی است که در تمام عصرها و بین همه انسانها مورد نظر دانشمندان و صاحبنظران قرار داشته و اندیشههای خاص و عام را به خود مشغول کرده است.
برخی از اندیشمندان مذهبی عقیده دارند که زلزله گذشته از سنت طبیعی، بلای آسمانی محسوب میشود که گاهی برای تنبیه فاسقان و امتحان آینده گان و بیداری غافلان ایجاد میشود، تمامی پدیده های جهان هستی , براثر دلیلی به وقوع می پیوندند. برهمین اساس , علوم تجربی با مطالعه پیرامون علت پدیده ها , سعی در شناخت و پیش بینی آنها دارد. در همین زمینه نیز مطالعات زمین شناسی , علت بروز « پدیده زلزله » را فعل و انفعالات درونی زمین می دانند که با ایجاد حرکت در صفحات پوسته زمین , موجب ایجاد لرزش در سطح زمین می گردد. به این ترتیب , قوانینی طبیعی پیدا می شوند که می توانند وقوع پدیده های مختلف را توجیه کنند. طبق یکی از این قوانین , در منطقه ای که گسل قرار دارد , همیشه امکان بروز زلزله وجود دارد و به این شکل , زلزله امری طبیعی خواهد بود.
از سوی دیگر , دراسلام , مکررا به پدیده هایی چون زلزله , طوفان و سیل , صاعقه و... اشاره شده است که در نتیجه نافرمانی مردم از احکام دین خداوند و در نتیجه غضب و انتقام الهی بوده است . برای مثال حوادثی که بر اقوام پیامبران خدا (ص ) مانند قوم نوح (ع ) , قوم صالح (ع ) , قوم هود(ع ) , قوم لوط (ع ) , قوم موسی (ع ) و...نازل گشته است و در قرآن نیز صریحا به آنها اشاره شده است . برای نمونه , در آیه او را تکذیب کردند , ]چون [64 سوره اعراف می خوانیم : « پس اوو کسانی را که با وی در کشتی بودند را نجات بخشیدیم و آنان را که آیات ما را تکذیب کردند غرق نمودیم ... » و در آیه 78 همین سوره می خوانیم : « پس زلزله ای برآنان آغاز گردید تا آنکه همه در خانه خود از پای درآمدند . » و نیز در آیه 84 همین سوره , خداوند درباره قوم لوط می فرماید : « و بر آن سنگ ریزه فرو فرستادیم , بنگر که عاقبت کار بدکاران چیست . » این آیات و بسیاری از آیات دیگر قرآن کریم , بیانگر سرگذشت اقوامی است که با تکذیب آیات خداوند و روی آوردن به گناه , به غضب الهی گرفتار شده و نابود گشتند.
ولی نباید از این نکته مهم غافل شویم که:
تمام پدیده ها و اشیاء , همگی تحت قدرت و اراده مطلق خداوند هستند , و هیچ پدیده ای خارج از اراده خداوند نیست ; همچنانکه در آیه 57 سوره مبارکه اعراف می فرماید : « و او خدائیست که بادها را بر بشارت رحمت خویش در پیش می فرستد تا چون ابرهای سنگین را مرده است ]از بی آبی [بردارند ما آنها را به شهر و دیاری که برانیم و بدان سبب , باران فرو فرستیم تاهرگونه ثمر و حاصل از آن برآریم ; هم اینگونه مردگان را هم از خاک برانگیزیم باشد که متذکر گردید. »
یک موضوع دیگر:
اولا: همه پدیده ها , ناشی از اراده مطلق خداوند هستند;
ثانیا: اراده خداوند می تواند توسط اسباب طبیعی صورت گیرد , و اینکه یک پدیده طبیعی می تواند هم دلیل مادی داشته باشد و هم دلیل یا دلایل غیرمادی .
به این ترتیب , می توان گفت وقوع حوادثی مثل سیل , زلزله و... هر چند حوادثی طبیعی و با علل و قوانین طبیعی هستند , اما تحت اراده مطلق خداوند بوده و می توانند حاصل عذاب خداوند باشند . همانگونه که خداوند در آیات « 96 تا98 » سوره مبارکه اعراف می فرماید : « و چنانچه مردم شهر و دیار همه ایمان آورده و پرهیزکار می شدند همانا ما درهای برکات آسمانها آیات و[و زمین را بر روی آنها می گشودیم , ولیکن چون تکذیب کردند , ما هم آنها را به کیفر کردار]پیغمبران ما را که به اعمال زشت [زشتشان رساندیم . و آیا اهل شهر و دیار از آن ایمنند که شبانگاه که در خوابند عذاب ما آنها را]مشغولند فرا گیرد; و آیا اهل شهر و دیار از آن ایمنند که به روز که سرگرم بازیچه دنیا هستند , عذاب ما آنان را فرا رسد »
